NGHÈO KHÓ PHÚC ÂM

Phụng vụ Lời Chúa hôm nay nhắc đến hai người đàn bà nghèo. Nhưng đó lại là những người nghèo “nhất” thế giới. Bởi vì cả hai nhờ cái nghèo ấy mà được lưu danh muôn thuở, và cũng giống như Mađalêna, Tin Mừng được rao giảng đến đâu, thì hai bà cũng được biết đến ở nơi đó.

Hai người nghèo được Tin Mừng nhắc đến đó là góa phụ mà Êlia người của Thiên Chúa gặp trên đường đi Sarephta thuộc Sidon. Và người thứ hai cũng là một góa phu, bà được chính Chúa Giêsu gặp bên hòm tiền dâng cúng ở Giêrusalem. Người trước được lời hứa của tiên tri là “hũ bột sẽ không cạn và bình dầu sẽ không vơi cho đến ngày Chúa cho mưa xuống trên mặt đất” (1 Các Vua 17:16). Còn người thứ hai thì được Chúa Giêsu khen: “Thầy nói thật với các con: Trong những người đã bỏ tiền vào hòm, bà góa nghèo này đã bỏ nhiều hơn hết” (Mc 12:43).

Điểm trùng hợp giữa hai người đàn bà này, đó là cả hai đều cùng nghèo. Và tuy nghèo nhưng lại có tấm lòng rộng rãi với Thiên Chúa, với tha nhân. Nhất là cả hai đều bằng lòng chấp nhận và sống bằng an với cái nghèo của mình. Góa phụ thứ nhất nghèo đến nỗi trong nhà chỉ còn thực phẩm cho một bữa ăn cuối. Bà nói với Êlia khi ông xin bà một bữa ăn: “Tôi không có sẵn bánh, tôi chỉ còn một nắm bột trong hũ và một ít dầu trong bình. Này đây tôi lượm vài que củi về nấu cho tôi và con trai tôi ăn, rồi chết thôi” (1 Các Vua 17:12). Còn góa phụ thứ hai thì như lời Chúa Giêsu: “Bà này đang túng thiếu, đã bỏ tất cả những gì mình có để nuôi sống” (Mc 12:44), mà tất cả những gì bà có là “hai đồng tiền là một phần tư xu” (Mc 12:42).

Đọc kỹ 2 trích đoạn Thánh Kinh trên, chúng ta còn thấy rõ một điểm trùng hợp nơi hai bà, là tuy nghèo nhưng không ai than trách và để lộ những thái độ sống thường dính liền với nghèo, đó là: nghèo khổ, nghèo khó, và nghèo hèn.

Kinh nghiệm chung cho thấy nghèo thường đem lại cho con người khổ sở và cùng cực về phương diện tài chính. Do cái khó khăn về tài chánh, thường cũng xui khiến lòng dạ con người làm những điều phi pháp, vô đạo để khiến cho con người đã nghèo về tiền của, nghèo về danh vọng, nghèo về kiến thức, lại nghèo luôn cả đức tính và đạo đức.

Việt Nam ta có câu: “Cái khó nó bó cái khôn” Và: “Bần cùng sinh đạo tặc”. Có nghĩa là nghèo có thể là con đường dẫn tới tội ác như cướp của, giết người. Nghèo cũng đã tạo nên một tầng lớp xã hội mang tính hư đốn, mất hết phẩm giá, và đạo đức, và điều này có thể được nhìn thấy khắp nơi. Những tệ đoan xã hội như trộm cướp, giết người, lường gạt, gian dối, đĩ điếm, mánh mung, sa đọa. Tất cả đều do con người đã không chấp nhận, không vươn lên, và không bằng an được với cái nghèo của mình. Nhưng không chỉ những người nghèo tiền của vật chất, những người nghèo tấm lòng, nghèo đức độ, những kẻ nhờ mánh mung, nhờ lạm dụng quyền thế mà làm giầu trên xương máu của đồng loại thường cũng có cùng một kết quả như nhau.

Nhưng trong trường hợp của hai bà, không những không để cái nghèo khống chế và dìm sâu xuống vũng bùn của tham lam, ham muốn, ghen ghét, giận hờn, co cụm, và đánh mất niềm tin, hai bà đã chứng tỏ ngay trong cái nghèo của mình một tâm hồn cao thượng, một sự mở lòng mình ra đối với những người còn khó khăn, nghèo túng hơn mình. Góa phụ trong thời tiên tri Êlia đã sẵn sàng nhường phần ăn của mình và con mình cho tiên tri, vì lúc ấy ông cũng đang trong tình trạng đói khát. Còn góa phụ trong Tin Mừng Thánh Marcô, bà đã dành phần sống còn của mình cho việc dâng cúng. Và cả hai hành động ấy đều phát xuất từ một lòng yêu mến thẳm sâu, tin tưởng vô bờ bến nơi quan phòng của Thiên Chúa. Đức tin và đức ái của hai bà đã nẩy sinh hành động anh hùng, và đã cho hai bà biết mình phải hành xử như thế nào trước những túng thiếu của kẻ khác.

Thiên Chúa không bao giờ thua lòng rộng rãi của con người. Lòng mến dành cho Thiên Chúa và đức ái thực hành đối với tha nhân của hai bà đã đem lại phần thưởng ngay cho chính hai bà. Thúng bột và bình dầu của bà góa trong thời tiên tri Êlia tuy không đầy hơn, dư hơn nhưng rất lạ lùng là nó không vơi và cũng không cạn. Nó vẫn cứ thế mãi cho đến khi cơn hạn hán của vùng ấy qua đi. Còn trong Tin Mừng của Thánh Marcô đã không thấy đề cập đến cái chết của bà góa sau khi bà đã dâng cúng đến đồng bạc cuối cùng của bà. Đây là những cái nghèo của Phúc Âm, và đây là lối sống nghèo của Tin Mừng. Sống nghèo nhưng không chết vì nghèo. Sống nghèo nhưng tâm hồn thanh thản, bình an và hạnh phúc hơn gấp trăm những người sống cậy dựa vào tiền của vật chất. Vì thúng bột và thùng dầu tâm linh của họ không bao giờ vơi và cạn. Thúng bột và thùng dầu vật chất chắc chắc sẽ vơi và sẽ cạn. Và cũng ở đây chúng ta thấy nổi bật cái mâu thuẫn giữa vật chất và tinh thần. Giữa lối sống Tin Mừng và lối sống theo tự nhiên, giữa cái nghèo Phúc Âm và cái nghèo tiền của vật chất.

Vậy phần tôi thì sao? Tôi đã hiểu, đã thâm tín, và đã sống với tinh thần nghèo của Phúc Âm như thế nào? Một cách thực tế đi vào đời sống thường ngày tôi có bằng lòng, có cảm ơn Thiên Chúa về những gì mình đang có không?

Tôi có hài lòng hoặc ngược lại luôn than trách số phận, than trách Thiên Chúa về cái nghèo của mình không?

Tôi có nhìn của cải và sự giầu sang của người khác bằng cặp mắt ghen tương và hờn giận không?

Và nhất là tôi có để cho cái nghèo khống chế đời mình, hay tôi đã tự mình điều khiển được cái nghèo của mình?

Thật là lạ lùng, trong 8 điều được coi là phúc đức, là những cái đem lại vui mừng và bình an cho con người, thì nghèo được xếp hàng thứ nhất: “Phúc cho những ai có tinh thần nghèo” (Mt 5:3). Tinh thần nghèo được chúc phúc, và những ai có tinh thần nghèo là những người được chúc phúc. Như vậy, nếu Thánh Kinh ca tụng và ghi lại hành động và đời sống nghèo của hai góa phụ ấy, vì họ là những người nghèo nhưng có tinh thần nghèo. Họ tuy nghèo nhưng lòng đầy Thiên Chúa và đức ái của họ tràn dư có khả năng giúp đỡ những người còn nghèo hơn chính họ. Nghèo mà không tham lam. Nghèo mà không hà tiện. Nghèo mà không ghen tỵ. Nghèo mà không mánh mung, cướp dật của người khác. Nghèo mà không phàn nàn, bất mãn về mình nghèo. Nghèo mà không để mất sự bình an của tâm hồn. Bởi vì họ là những người nghèo của Phúc Âm.

T.s. Trần Quang Huy Khanh