CÙNG
NHAU XÂY DỰNG HẠNH PHÚC
Trong
những trường hợp hôn nhân bị khủng
hoảng, vấn đề hàn gắn hoặc
sửa chữa luôn cần cả hai phía vợ
và chồng. Một người biết lỗi,
nhận lỗi và sửa lỗi, nhưng một
người cứ khăng khăng không chịu
làm hòa, không chịu sửa sai sẽ khiến
cho kết quả hòa giải trở thành mong
manh. Thái độ: “Cây muốn lặng mà gió
chẳng ngừng” của một người
sẽ làm cho người kia thành chán nản,
và mặc dù trước đó có thiện chí,
nhưng dần dần trở thành buông xuôi, rồi
thả nổi, cho đến bước cuối
cùng là tan vỡ hạnh phúc. Do đó, sự bất
hạnh hay không bất hạnh của hôn nhân,
luôn luôn gắn liền với thái độ
sống của cả vợ lẫn chồng.
Nếu
trong gia đình, người vợ hoặc người
chồng biết mình có những cố tật
về tâm lý hoặc những khuyết điểm
về tính tình, thí dụ hay nóng nảy, giận
hờn và ghen tương vô cớ, keo kiệt
hoặc hoang phí thái quá, rượu chè, cờ
bạc hoặc nghiện hút, nhất là bồ
bịch, gái gẩm vụng trộm mà nhất
định không chịu sửa sai, thì đó
là những hành động thiếu ý thức
trách nhiệm, và thiếu trưởng thành.
Tư
cách trưởng thành hay thiếu trưởng
thành của một người, cũng được
thể hiện qua những cuộc đối
thoại giữa hai vợ chồng tại nhiều
gia đình, đại khái: “Tôi như vậy
đó, bà chịu hay không chịu thì tùy. Nếu
thấy không chịu nổi thì cứ việc
tự tiện ra đi”. Hoặc một câu nói
tương tự: “Đã biết như vậy
sao còn lấy tôi. Tôi như thế nào kệ thây
tôi, tôi không muốn thay đổi.”
Mới
nghe qua hai câu nói trên, ta cứ tưởng như
đó là những lời nói biểu tỏ thái
độ cương quyết và dứt khoát
của một người. Cũng có thể,
ta coi đó như những lời nói cứng
rắn, và cương quyết. Nhưng thực
tế, đó chỉ là những lời nói ấu
trĩ, thiếu suy nghĩ, và thiếu trưởng
thành, được phát ra do một tâm trạng
yếu đuối của một người
không kiểm soát được chính mình.
Tính
chất thiếu trưởng thành và ấu trĩ
của những câu nói trên là người nói không
nhận thức và phân biệt được
sự khác biệt tâm lý, do đó, không đo lường
trước sức phản ứng của người
nghe như thế nào. Nó cũng cho biết khi
nói những lời đó, người nói đóng
cương vị như một đứa trẻ
con, lè nhè, hoặc mà cả với cha hay với
mẹ. Nếu không được cái này, thì
thế nọ, thì thế kia.
Những
trường hợp khóc lóc, vòi vĩnh như
thế, nếu cha mẹ là những người
dễ dãi, chiều con, hoặc nhu nhược
không có đường lối giáo dục rõ ràng,
đứa trẻ sẽ được điều
nó muốn. Nhưng cũng có nhiều trường
hợp vì không quan tâm đến mức chịu
đựng của cha mẹ, hoặc gặp
phải cha mẹ là người cứng rắn,
biết phương pháp giáo dục, nhiều
đứa chẳng những không được
gì mà còn bị đánh phạt, bị quì, bị
la mắng, hoặc bị sửa sai nữa.
Người vợ hoặc người chồng
thiếu trưởng thành về tâm lý và hành
động cũng có thái độ tương
tự như những đứa trẻ này.
Kết quả là có sự xô xát, có cãi lẫy,
có đánh nhau, có giận hờn, và có bất
hoà.
Những
hành động phùng mang, trợn mắt, đỏ
mặt, tía tai, đập phá lung tung càng chứng
tỏ nghị lực yếu ớt của những
người đó. Thái độ này chỉ có
thể nát những đứa trẻ lên ba hoặc
lên năm mà thôi. Trong đời sống hôn nhân,
vợ chồng bình đẳng và tôn trọng
nhau, nên những hành động đó không mang
lại kết quả tốt. Nó chỉ nói lên
được một điều là những
người này thực sự thiếu ý chí.
Cái ý chí đủ để kìm hãm và tự chủ
những việc làm của họ.
Trong
một cuộc cãi lẫy tại một gia đình
nọ, người chồng vì muốn trấn
át những lời chua chát của vợ, hay vì
tự ái bị va chạm nên chộp lấy
cái búa và bắt đầu đập phá. Kết
quả là chị vợ im luôn, và lật đật
chạy vào phòng đóng chặt cửa lại.
Sau đó, người chồng đã nói nhỏ
với vài người bạn cũng đang
có mặt lúc đó:
-
Lâu lâu mình cũng phải cho mấy mụ đó
biết oai của mình một chút. Chiêu này gia
truyền và hữu hiệu lắm đó.
Nhưng
không phải như anh chồng đã nói, vợ
anh không vì sợ cái oai của anh mà im lặng
và vào phòng. Vì khi mọi chuyện đã xong xuôi,
có người đã hỏi chị vợ, tại
sao lúc chồng chị nóng giận, đập
phá đồ đạc sao chị lại im
lặng vào phòng, không sợ chồng đập
phá những đồ đạc quí trong nhà sao?
Chị ta liền nhún vai trả lời tỉnh
bơ:
-
Ôi! Ông đó sức mấy mà làm thật. Tôi hiểu
ông ta quá mà! Đồ bủn xỉn, keo kiệt
thì làm sao mà dám đập cái TV, dàn máy hát, hay cái
tủ chè. Anh không thấy ông ta chỉ đập
mấy cái ghế, cái bàn lăng nhăng vậy
hay sao. Ông ấy chỉ đập những thứ
mà ông ấy có thể sửa lại được.
Sở dĩ tôi im lặng mà vào phòng là vì tôi không
muốn thấy cái mặt đáng ghét của
ông ta thế thôi. Thứ đàn ông gì mà còn hơn
đàn bà con gái, động chút là giận lẫy,
đập phá.
Nhiều
người trong lúc nóng nẩy và bực tức,
nếu nói ra được hoặc trút bỏ
đi được những cái đang uẩn
ức trong người, họ sẽ vơi
đi được cơn nóng giận, hoặc
cảm thấy dễ chịu hơn. Một
phụ nữ đã kể lại kinh nghiệm
của chị thường làm trong những
lúc nóng giận như sau:
“Mỗi lần
tôi giận chồng tôi là cổ tôi như có cái
gì chận lại ở đó. Những lần
như thế, tôi phải nhịn ăn, nhiều
khi nhịn uống luôn. Vì hễ tôi ăn hay
uống, là cái “cục giận” đó như trôi
mất, và tôi cảm thấy mình không thể
kéo dài cơn giận lâu hơn được
nữa”.
Nóng
giận, bực tức là phản ảnh tự
nhiên của con người trước những
cái làm cho mình cảm thấy khó chịu. Hành động
để trấn át những cảm tình đó
như nói ra, hoặc làm cho vơi đi những
dồn nén cũng được coi là một
phương thức trị liệu tốt.
Theo tâm lý trị liệu, mỗi khi bực tức
trong mình mà nói ra, hoặc trút bỏ được
những dồn nén đó, tự nhiên sẽ cảm
thấy thoải mái và dễ chịu hơn.
Tuy
nhiên, hành động buông xả của tâm lý
không mang tính chất mù quáng, quá khích, hoặc những
trường hợp con người không kìm hãm
và làm chủ được ý chí. Thí dụ, có
nhiều người chồng khi gặp điều
gì không vừa ý thì đập bàn, đập
ghế, quăng nồi niêu, bát đĩa, la
hét om xòm như ăn tươi, nuốt sống
những người trong gia đình vậy.
Họ hành động như để trút lên
đầu những người khác sự tức
giận và bực bội của họ. Nhưng
đó không phải là hình thức buông xả đúng
nghĩa.
Hành
động của con người bao giờ
cũng là hành động của tự do và trách
nhiệm, của ý chí và hiểu biết. Trong
triết học gọi đó là những hành
vi nhân tính. Đôi khi những hành động
kia có bị chi phối bởi cảm giác, xúc
động hoặc những áp lực từ
bên trong hay bên ngoài con người, thì phải
hiểu rằng những cái đó chỉ xẩy
ra ngoài ý muốn, và trong ít nhiều trường
hợp. Buông xả theo tâm lý học, là loại
bỏ những yếu tố làm bùng nổ và
sôi động sự yên tĩnh của tâm linh,
gây nên từ những va chạm của cuộc
sống thường ngày. Trong đời sống
hôn nhân, những yếu tố đó là những
xích mích, hiểu lầm, hoặc khó chịu giữa
vợ chồng với nhau.
PHẠM
VI CÁ NHÂN
Trong
tiến trình bình thường hoá, cân bằng
tình cảm và hành động của đời
sống hôn nhân, cá nhân là nhân vật quan trọng
nhất. Chính cá nhân là người tạo cho
mình sự thành công hay thất bại, hạnh
phúc hay bất hạnh.
Nếu
không có yêu tố cá nhân - con người cá biệt
của vợ hoặc chồng - đời sống
hôn nhân sẽ không gặp phải những khác
biệt lớn lao về tư tưởng,
cách thức suy nghĩ và hành động giữa
vợ và chồng. Những điều này đến
từ bản chất và quan niệm riêng tư
của mỗi người về cuộc đời,
và về những giá trị của cuộc đời
như đã được diễn tả khi
nói về thái độ tự tín và hệ thống
phòng thủ. Ngược lại, cũng chính
do việc kết hợp của hai tâm hồn
và hai thân xác giữa người đàn ông và
người đàn bà trong đời sống
hôn nhân, đã mang lại cho cuộc sống này
vẻ phong phú và hấp dẫn như ta vẫn
thường thấy.
Đề
cập đến yếu tố cá nhân là đề
cập đến con người riêng biệt
của mỗi người trong hôn nhân. Do đó,
mỗi người để sống hòa thuận
với vợ hoặc chồng mình, cần thực
hành và áp dụng một số những điều
kiện:
TẾ NHỊ
VÀ NHẪN NẠI:
Hành
động này giúp đo lường khả
năng chịu đựng và sức phản
ứng của vợ hay chồng mình.
Không
phải hễ tôi là chồng cô, hoặc tôi là
vợ anh thì tôi muốn nói gì, muốn hành động
gì, và muốn đối xử với cô hoặc
với anh thế nào cũng được.
Đành rằng trong hôn nhân vợ chồng phải
tương thân, tương ái, và nhường
nhịn nhau. Nhưng sức chịu đựng
và khả năng đối kháng của con người
vẫn có giới hạn. Nếu không bình tĩnh
và tế nhị, hoặc nói một cách dễ
hiểu hơn là cởi mở và chấp nhận
nhau, ta rất dễ làm cho chính mình và người
yêu của mình phải đau khổ.
Trong
thực tế, nhiều khi chỉ vì nóng nẩy
một chút, hoặc thiếu tế nhị một
chút là có thể gây ra những tranh chấp, hoặc
bất hòa giữa vợ chồng. Đời
sống hôn nhân của nhiều cặp vợ
chồng đã minh chứng điều này, trong
những cuộc tranh cãi, hay lủng củng
của họ thường chỉ vì người
chồng hay nóng nẩy vô cớ, hoặc người
vợ vô tình hay nói những câu nói va chạm tự
ái của chồng.
Nhờ
bình tĩnh và tế nhị, vợ chồng sẽ
kìm hãm được những nguyên nhân gây chia
rẽ và bất hoà, cũng là những yếu
tố có thể tạo nên những khủng
hoảng trầm trọng phá vỡ và hủy
diệt hạnh phúc hôn nhân.
Khách quan và chẤp
nhẬn:
Năng
kiểm điểm lại hệ thống tin
tưởng và phòng thủ của mình. Nếu
vợ chồng không dành một ít phút mỗi
ngày hoặc mỗi tuần để kiểm
soát lại tư tưởng của mình, thì
rất dễ biến những suy tư và hành
động mình thành những tập quán và thói
quen nhàm chán. Đó là chưa kể tới những
tập quán và thói quen không tốt.
Như
một hệ thống phòng thủ của một
quốc gia, hoặc như một hệ thống
báo động trong nhà, nếu nó không được
kiểm soát, tân trang, gặp khi có trục trặc
lúc đó hậu quả sẽ rất tai hại.
Nhiều
người sẽ biện minh và cho rằng,
cần gì mà phải cầu kỳ, phải mất
giờ, và lo lắng quá như vậy. Sống
mà cứ phải giữ kẽ, cứ phải
xét mình, cứ phải kiểm thảo như
vậy đâu có vui, đâu có hạnh phúc. Những
tư tưởng này thật ra không đúng.
Chính vì sự kiểm điểm, thăng tiến,
trau dồi mà nhân loại mới có tiến bộ,
mới có phát minh, và mới có những tiện
nghi đem lại hạnh phúc cho cuộc sống.
Nếu
không có những câu hỏi có gì trên cung trăng,
thì làm gì con người có thể đặt
chân lên đó được.
Nếu
không có những câu hỏi dưới lòng biển
cả, dưới lòng đất có gì, thì làm
gì con người có thể khám phá được
những tài nguyên chìm sâu dưới lòng biển
cả, hay dưới lòng đất.
Hoặc
nếu không có những câu hỏi tại sao con
chim bay được, mà con người không
bay được, thì làm gì có những hệ
thống phi cơ, phản lực tân tiến
giúp con người bay bổng và bay cao giữa
bầu trời lồng lộng, để đi
từ đại lục này qua tới đại
lục kia một cách nhanh chóng như hiện
nay.
Bạn
thử hỏi mỗi ngày bạn dành ra bao nhiêu
giờ, bao nhiêu phút, bao nhiêu giây để chăm
lo cho sắc đẹp, cho áo quần, cho công
ăn việc làm, cho những giao tiếp bạn
bè. Tất cả những thứ đó để
làm gì? Tạo cho bạn một cuộc sống
tốt đẹp và vui tươi. Nhưng nếu
tự bạn, bạn không vui tươi và hạnh
phúc được với chính mình, và với
người yêu của mình, thì những chuẩn
bị, những vất vả, và lo lắng kia
có ích gì?! Như vậy, việc dùng mỗi ngày
ít phút như những khoảnh khắc dừng
chân của một bộ hành trên đường
về quê, để nhìn lại quãng đường
qua và rút ưu khuyết điểm là một
hành động vừa khôn ngoan, vừa bổ
ích, và vừa hợp tình, hợp lý.
Tại
sao ta giận dỗi nhau, cãi lẫy nhau, chửi
rủa nhau, và thù nghịch nhau hằng ngày, hằng
tuần, hằng tháng, và hằng năm để
rồi đi tới mất hạnh phúc, mà lại
ngại ngần dùng mấy phút mỗi ngày để
tạo cho mình một cuộc sống hạnh
phúc.
LoẠi
bỎ
Ý nghĨ TIÊU CỰC:
Trong
tâm lý học và nhất là trong tâm lý hôn nhân, tư
tưởng tiêu cực của một người
rất ảnh hưởng và chi phối hạnh
phúc của người đó và của gia đình
người đó.
Nếu
người chồng hoặc người vợ
lạc quan, tin tưởng, và luôn nghĩ tốt
và nghĩ đẹp cho vợ, cho chồng, thì
trong cách cư xử và hành động người
đó sẽ có những cử chỉ đẹp,
có những lời nói tế nhị, và có những
hành động uyển chuyển. Ngược
lại, nếu người chồng luôn nghĩ
xấu và nghi ngờ vợ, thì trong cuộc sống,
người đó sẽ đau khổ về
những chuyện họ nghi ngờ đó, và
làm cho người vợ của họ cũng
đau khổ vì bị nghi ngờ. Đó là chưa
kể, nếu thiếu tự chủ, sự
nghi ngờ có thể bột phát thành những
hành động ghen tương lố bịch,
làm mất hạnh phúc của nhau. Những vụ
chém giết nhau vì ghen, vì tình là những thí dụ
cụ thể cho thấy những người
đó không thực sự hạnh phúc.
Một
điều mà có lẽ ít người nghĩ
tới trong đời sống hôn nhân, đó
là thường ngày họ vẫn sống và hành
động một cách tự phụ như chồng
họ không bao giờ có thể bỏ được
họ, hoặc vợ họ không thể nào xa
họ được.
Nhiều
người vẫn có ý tưởng rằng
vợ chồng lấy nhau lâu năm, đã lớn
tuổi rồi không thể nào bỏ nhau. Những
khảo cứu về hôn nhân cho thấy, người
ta có thể bỏ nhau chỉ vì một bất
đồng nhỏ nhoi, hoặc một câu nói
vô tình. Người ta cũng có thể bỏ
nhau bất cứ lúc nào, ở bất cứ
lứa tuổi nào. Đặc biệt, nữ
giới khi bước vào tuổi hồi xuân
khoảng tuổi từ 40 đến 50. Tuổi
mà từ ngữ nôm na gọi là tuổi xồn
xồn của phụ nữ, lại là lúc hôn
nhân của họ dễ gặp phải những
sóng gió và thử thách. Từ ngữ tâm lý học
gọi đây là thời điểm giao động
trung niên của đời người (midlife
crisis). Do đó, đừng bao giờ để
tư tưởng, ngoại tình, ly thân, hoặc
ly dị chi phối và ngự trị trong tâm
tình của mình. Một người nếu hằng
ngày bị nung nấu bởi những tư tưởng
đó, chắc chắn sẽ có hành động
như vậy.
ĐỜI
SỐNG CHUNG
Đời
sống chung trong hôn nhân chính là sự liên đới
giữa người chồng và người
vợ. Căn bản của mọi liên hệ
trong hôn nhân đều dựa trên mối tương
quan này. Trên nguyên tắc, đời sống hôn
nhân là một cuộc sống chung giữa hai
người yêu nhau. Và tập hợp nhỏ
bé này là căn bản cho sự phát triển tình
yêu đối với con cái, và những người
thân yêu trong gia tộc.
Hôn
nhân hiểu theo nghĩa hẹp là đời
sống chung của chỉ có hai người:
Người chồng và người vợ. Nhưng
trong hôn nhân cũng bao gồm ý nghĩa của
gia đình gồm cha mẹ, con cái, anh chị
em, ông bà, chú bác, cô dì... Tất cả những
liên đới mật thiết của tình yêu
gia đình, tình yêu họ hàng sau này đều
phát xuất từ cuộc sống chung, sự
hòa hợp và cảm thông giữa vợ và chồng.
Trong đời sống này, nếu muốn được
hạnh phúc, thì vợ chồng phải:
CÓ thỜI
giỜ
cho nhau:
Nhiều
người trong thời gian quen nhau hay lúc mới
bồ bịch với nhau, họ bỏ ra rất
nhiều giờ cho nhau. Nói chuyện với nhau
hằng giờ, hằng ngày không chán. Một
điều xem như khôi hài, là nội dung những
câu chuyện đó, nếu lúc này ôn lại, nhiều
người sẽ thấy nó rất vô nghĩa.
Chuyện trời nắng, chuyện trời
mưa, chuyện con chó, chuyện con mèo, chuyện
chiếc xe, chuyện bông hoa, chậu cảnh.
Chỉ một chủ đề nho nhỏ băng
qua bầu trời tâm sự là đã trở thành
một đề tài hấp dẫn giữa hai
người.
Nhưng
sau khi cưới nhau rồi thì sao? Thế giới
ngày nay, trong khi con người phải chạy
đua với tốc lực, với thời
gian, với những máy móc điện tử,
mỗi ngày tính trung bình một cặp vợ
chồng chỉ còn dành cho nhau khoảng 10 phút.
Một khoảnh khắc thời gian ngắn
ngủi vừa đủ để chải
đầu và thay một bộ quần áo, thì
làm sao vợ chồng có thể tâm sự, thông
cảm được với những lo âu và
uẩn khúc đang làm họ suy tư, lo lắng?
Nhiều
cặp vợ chồng không những không có thời
giờ cho nhau đối với những chuyện
được coi là nhỏ mọn, mà ngay cả
với những chuyện lớn lao như công
ăn việc làm, giáo dục con cái, thay đổi
nghề nghiệp, mua xe, mua nhà, dọn đi
một tiểu bang khác, nên hay không nên có thêm một
người con nữa, họ cũng không kịp
để bàn hỏi, để chia sẻ với
nhau. Và nếu có nói, thì trong nhiều trường
hợp, lại nói một cách gay gắt, cứng
cỏi, hằn học. Nói cho có lệ. Nói mà
không cần ai nghe hay không nghe. Cũng không cần
biết người nghe mình có đồng ý hay
không đồng ý. Tại sao?
Vì
tình yêu đã cạn. Vì tình cảm đã vơi.
Nhưng nhất là vì lúc đó hai người
là hai thế giới riêng rẽ. Họ rất
ngại gần gũi với nhau, và rất tiết
kiệm thời giờ cho nhau. Do đó, thay vì
họ gần gũi và hạnh phúc, cuộc sống
như khựng lại, và ngột ngạt. Chung
qui cũng chỉ vì tự ái và tư tưởng
muốn khóa mình lại hoặc không cho người
khác tới gần mình.
ĐỐi
thoẠi:
Nhiều
người thường cho rằng mình là người
rất muốn lắng nghe và thích đối
thoại. Trong đời sống hôn nhân, cũng
có những ông chồng hoặc bà vợ tỏ
ra rất hiểu biết và cũng muốn đối
thoại.
Nhưng
đối thoại đối với những
người này là người chồng hoặc
người vợ của họ phải ngồi
im lặng nghe họ nói, và phải đồng
ý, tán thành mọi ý kiến của họ. Nếu
vì một lý do gì không đồng ý hoặc tỏ
dấu không tán thành, lập tức bị cho
là người không biết điều, không
chấp nhận ý kiến của kẻ khác,
và không biết cách nói chuyện.
Đối
thoại đối với một số người
nữa là cãi nhau. Người chồng hay người
vợ to tiếng hò hét, hoặc quát tháo ầm
ỹ, miễn sao ý kiến mình phải được
người nghe tôn trọng. Không một chia
sẻ công bằng trong đó.
Cũng
có người quan niệm đối thoại
là kể lể dài dòng, nói lảm nhảm hoặc
chì chiết vợ hay chồng mình. Nói để
cho người nghe biết rằng họ đang
tức giận, họ đang bực mình, hoặc
họ đang khó chịu. Nói để người
nghe phải làm theo ý của họ mới thôi.
Trong
tất cả những hình thức đối
thoại như trên không một lối đối
thoại nào được gọi là khách quan
và có lợi cho hạnh phúc gia đình. Ngược
lại, tất cả những hình thức đó
chỉ nói lên một điều là những người
đó hoàn toàn không hiểu gì về ý nghĩa
của hai chữ đối thoại, chưa
nói tới nghệ thuật đối thoại.
Đối
thoại, tự nó mang ý nghĩa số nhiều
và song phương trao đổi. Có người
nói và có người nghe. Có người hỏi
và có người thưa. Có người trình
bày và có người góp ý kiến. Đối
thoại theo hình thức này không những không
gây nhàm chán và buồn bực, ngược lại,
rất thích thú và hữu ích. Trong những phương
thức trị liệu về tâm lý, đối
thoại hay còn gọi là trao đổi là một
phương pháp được nhiều nhà tâm
lý xử dụng nhất, đặc biệt
khi cần để giải quyết những
xung khắc trong gia đình và giữa những
cá nhân với nhau.
Các
nhà tâm lý quan niệm rằng những uẩn
khúc trong tâm tư, cũng như những quan
niệm và hệ thống tin tưởng của
con người khác nhau do nhiều yếu tố
như phái tính giữa nam và nữ, học vấn,
tôn giáo, và di truyền. Trong khi đó, những
yếu tố này lại bị ảnh hưởng
bởi nền giáo dục gia đình, bởi
xã hội, và bởi những phong tục, tập
quán bao quanh mỗi người. Tự nó đã
nói lên tính chất phức tạp và khó khăn
trong đời sống chung.
Do
tình yêu và sức thu hút của tình yêu, hai con người
không hề biết nhau trước đó, hoặc
chỉ biết nhau mấy tháng, mấy năm,
nay trở thành đôi bạn tri kỷ, sống
chung với nhau, và thường xuyên giao tiếp
với nhau, tất nhiên không thể tránh được
những va chạm, và hiểu lầm. Bởi
vì tình yêu tuy ngự trị trong thượng
tầng tri thức và lan tỏa vào tận cùng
huyết mạch con người, nhưng những
va chạm thường ngày trong cuộc sống
lại gần gũi, và trực tiếp với
con người. Vì thế, để thông cảm
và chia sẽ được với nhau, đòi
hỏi chồng hoặc vợ phải nói lên
cảm nghĩ của mình.
Hãy
thử tưởng tượng một hôm trong
sở làm, tự nhiên ta nẩy ra một sáng
kiến hay về gia đình và con cái. Cái sáng kiến
đó là tháng tới nhân ngày kỷ niệm thành
hôn, ta muốn đem cả vợ con và gia đình
đi nghỉ mát tại Hạ Uy Di một tiểu
bang thần tiên trên Thái Bình Dương. Đây
là một sáng kiến rất hay và rất đẹp,
mới nghĩ qua cũng đã đủ hấp
dẫn và đáng mơ ước.
Rồi
ta miên man nghĩ tới những cảnh vợ
chồng ngồi trên bãi cát trên bờ biển
ngắm nhìn đàn con chạy tung tăng, nô đùa
với sóng biển. Rồi trong khi con ngủ,
vợ chồng rủ nhau ra tản bộ dưới
ánh trăng trên bãi, nghe tiếng vỗ nhẹ
của sóng, và tiếng gió thổi rì rào theo tiếng
đập đều đặn của những
triền sóng trên bãi. Rồi ta như lạc vào
cõi mộng khi tay đan tay với người
vợ yêu thương nhìn vào không trung cao ngất
với những ánh sáng chập chờn của
muôn vì tinh tú, và ánh sáng tươi mát của vừng
trăng đang dọi chiếu trên bầu trời.
Nghĩ
mà thấy vui, và hạnh phúc. Ta nghĩ rằng,
khi về đến nhà nói cho vợ hay ý kiến,
chắc nàng sẽ vui lắm, nàng sẽ mừng.
Ta như đoán được ánh mắt yêu
thương của nàng nhìn lại ta, và nghe như
nàng mắng yêu ta một câu: “Anh chỉ được
cái lãng mạn, và trữ tình rởm. Vợ chồng
già rồi mà còn bày đặt”. Ta chấp nhận
câu nói đó của nàng, và rồi cả nhà sẽ
có một tuần nghỉ thật hấp dẫn.
Nhưng
chiều hôm đó, trong bữa cơm chung gia
đình, ta đưa ra ý kiến trên với lòng
khấp khởi vui mừng, nhưng chưa nghe
hết câu chuyện và những gì ta đang dự
tính muốn nói, vợ ta đã nạt nộ
và lớn tiếng: “Bày đặt, tiền không
có mà ham. Cái thứ như ông ngày thường
cục xúc và vô tâm vô tính, sao hôm nay trở chứng
lại đề nghị rởm như vậy.”
Phản
ứng của người chồng đó như
thế nào, ai cũng có thể hiểu. Thái độ
của người vợ đó ra sao, mọi
người đều có thể đoán được.
Và những gì sẽ xẩy ra sau câu nói thiếu
tinh thần đối thoại, thiếu tế
nhị, và có thể nói là vô duyên của người
vợ, người chồng trong trường
hợp đó nếu có tức giận và phản
ứng tiêu cực, thì cũng chỉ là một
hành động tự vệ thông thường.
Thế nhưng những câu đối đáp
như vậy hoặc tồi tệ hơn nữa
vẫn thường ngày xẩy ra trong đời
sống vợ chồng của nhiều người.
Và người ngoài cuộc vẫn được
nghe những lời than thở của người
chồng hay người vợ rằng: “Tôi đã
nói nhiều lần mà ông ấy vẫn không nghe”.
Hoặc: “Mỗi lần nói chuyện gì với
bà ta là tôi muốn cãi nhau”.
NHỮNG
BÔNG HOA NHỎ
Tất
cả những gì đã được trình bày
trong sách này chỉ nhằm mục đích chứng
minh rằng:
-
Hôn nhân là một cuộc sống hạnh phúc.
-
Những khủng hoảng và đỗ vỡ
trong hôn nhân có thể hàn gắn được.
-
Đời sống hôn nhân hạnh phúc hay không
hạnh phúc là tùy ở mỗi người.
Bí
quyết hạnh phúc hôn nhân, nằm ngay trong tim,
óc mỗi người. Cốt lõi của vấn
đề là nếu ta tự cảm thấy
không hạnh phúc với chính mình, thì đừng
hy vọng chồng hay vợ mình sẽ mang lại
hạnh phúc cho mình, và cũng đừng hy vọng
hôn nhân của mình sẽ hạnh phúc. Tóm lại,
hạnh phúc hay không hạnh phúc là do tại nơi
mỗi người, đừng đổ thừa
cho Thượng Đế, cũng đừng
trách vợ hoặc chồng. Và cũng đừng
đổ lỗi cho hoàn cảnh.
Nhưng
mặt khác, không nên quá lý tưởng cho rằng
hạnh phúc hôn nhân được đặt
định và đo lường bằng những
gì mình muốn, và những gì mình có. Phải được
chồng hay vợ chiều chuộng, nâng niu.
Cuộc đời không đổi thay, sóng gió.
Nhất là không bao giờ gặp cảnh khó chịu,
phiền hà, tranh cãi, hoặc hiểu lầm nhau.
Chồng là người giầu có, tư cách,
và thế lực. Vợ là người trẻ
đẹp, duyên dáng, và đức độ.
Tóm lại, một cuộc sống hoàn toàn đẹp
như mơ.
Người
Việt Nam đa số thích ăn phở. Một
bát phở ngon không chỉ do nước dùng,
bánh phở, mấy miếng thịt bò hay thịt
gà, mà còn phải có đủ hành, tỏi, nước
mắm, hồ tiêu, lá húng, lá ngò, chanh, và ớt
nữa. Nhờ những gia vị lỉnh kỉnh
đó mà người ăn mới khoái khẩu,
mới thấy mùi vị của phở, đặc
biệt là vị chua của chanh, và cay của
ớt. Nhiều người khi cắn miếng
ớt vào miệng cay chảy nước mắt,
toát mồ hôi, nhưng nếu thiếu ớt
lại không chịu được. Dường
như ăn phở mà thiếu ớt, thì không
còn cái thú của ăn phở nữa. Nói theo
quan điểm triết học, thì trong cay đắng
vẫn có ngọt bùi, hoặc ngược lại,
trong ngọt bùi vẫn có chút đắng cay.
Và trong cái chua cay hay đắng đót của
cuộc đời, vẫn tiềm tàng những
yếu tố của hạnh phúc.
Cuộc
sống hôn nhân cũng giống như bát phở.
Hương vị thơm ngon của nó là do những
gia vị của cuộc đời, vui, buồn,
cay đắng, và mặn nồng. Nếu cuộc
đời cứ êm đềm trôi qua, những
nụ hôn, hoặc những vuốt ve vợ
chồng dành cho nhau nhiều khi mất đi
cái hứng thú, và hương vị tình tứ,
lãng mạn của nó. Nhưng nếu có phải
năn nỉ, có phải chờ đợi và
kiên nhẫn, những nụ hôn sau những phút
giận hờn càng làm cho hương vị tình
yêu thêm nồng nàn, tha thiết, và thần tiên
hơn.
Thái
độ tự tín và trưởng thành trong
đời sống hôn nhân là sự kết hợp
và uyển chuyển giữa con tim và khối
óc. Giữa vui và buồn, giữa thành công và thất
bại, giữa hạnh phúc và thử thách. Thái
độ đó có thể tìm thấy của
lời hôn thệ trong những lễ cưới
được cử hành dưới nghi thức
Công Giáo, trong đó người nam và người
nữ trao cho nhau những lời thề hứa:
“Tôi.....nhận
em.....là vợ và hứa sẽ giữ lòng chung
thủy với em khi thịnh vượng cũng
như lúc gian nan, khi bệnh hoạn cũng như
lúc mạnh khoẻ, để yêu thương
và tôn trọng em mọi ngày suốt đời
tôi.”
Và
người con gái cũng trao cho người
con trai mà nàng sắp sửa nhận làm chồng
những lời thề hứa như vậy.
Hạnh
phúc hôn nhân cũng được ví như một
khu vườn có nhiều hoa thơm, cỏ lạ.
Những bông hoa nhỏ trong góc vườn kia,
chính là những tiếp nối và đóng góp nhỏ
nhoi ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, và năm
này qua năm khác của những giao tiếp
và trao đổi giữa hai vợ chồng với
nhau về mặt tâm lý, thể lý, tình cảm,
và tinh thần. Những trao đổi này, nếu
không được nhìn nhận dưới ánh
sáng của tình yêu và hôn nhân, chúng chỉ là những
giao tiếp thường xuyên giữa con người
với nhau, hay như những bông hoa nở rời
rạc trong một xó xỉnh nào đó của
khu vườn. Do đó, nhiệm vụ của
người làm vườn, hay mỗi người
trong đời sống hôn nhân là phải tạo
cơ hội để những bông hoa đó
được dịp khoe hương sắc,
và được chú ý do vẻ hấp dẫn
và sắc đẹp của chúng.
Sau
đây là một số những gợi ý tóm lược
như những bông hoa nhỏ trong khu vườn
hạnh phúc của hôn nhân. Nếu được
vun trồng, cắt tỉa, và được
đặt vào những vị trí xứng hợp,
chúng sẽ là những nét đẹp làm tươi
mát và hấp dẫn đầy giá trị. Cũng
có thể nói những gợi ý này tóm lược
những gì đã được trình bày khi nói
về Hữu Lý Tình Cảm đối với
hạnh phúc của hôn nhân:
-
Một tâm hồn hướng thiện, và một
trái tim mở rộng. Trong đời sống
hôn nhân, ít nhất phải có một người
- chồng hoặc vợ - có tinh thần và tâm
thức đạo đức.
-
Phấn đấu và tin tưởng ở sự
trợ giúp của Trời cao.
-
Chấp nhận và vui với những gì mình đang
có. Vui với cuộc sống của mình. Vui
với người chồng và người vợ
của mình. Vui với cuộc đời hôn
nhân của mình.
-
Càng gặp nhiều rắc rối, khó khăn
khi giải quyết được mới thấy
đời có ý nghĩa. Điều gì quí thì bao
giờ cũng khó tìm, khó kiếm, và hiếm hoi.
Cuộc sống nếu dễ dàng quá sẽ mất
giá trị, và không phân biệt được
ai là người có khả năng phấn đấu,
ai là người không.
-
Ôn lại những hình ảnh đẹp của
cuộc tình, và những kỷ niệm khó quên
trong thời gian vợ chồng mới quen nhau.
Kỷ niệm ngày mới quen nhau. Kỷ niệm
ngày thành hôn. Kỷ niệm tuần trăng mật.
Kỷ niệm ngày sinh nhật của nhau.
-
Dành thời giờ cho nhau. Nếu có giờ cho
công ăn việc làm, cho bạn bè, cho các sinh
hoạt xã hội, vợ chồng cũng phải
có giờ cho nhau. Đó là những giờ phút
riêng tư của hai người. Những giờ
phút thông cảm, và chia sẻ.
-
Tìm kiếm và đối diện với những
xung khắc để giải hòa. Điều
gì vợ thích, không nhất thiết chồng
phải thích. Điều gì chồng không thích,
không nhất thích vợ cũng phải không thích.
Không vì những cá tính dị biệt đó mà
làm khủng hoảng, hoặc mất hạnh
phúc của nhau.
-
Tìm kiến và thăng hoa những tương
đồng để làm cho đời sống
ngày càng phong phú. Nếu chồng hoặc vợ
có những tài năng và đức tính hơn
mình, không được ghen tỵ. Ngược
lại, phải khuyến khích để chồng
hoặc vợ ngày càng thêm phát triển và thăng
hoa những tài năng và đức tính đó.
Nếu có khả năng, ta nên học hỏi
và bắt chước để hai vợ chồng
cùng chung hưởng hạnh phúc, và cùng chia sẻ
với nhau như một hình thức trao đổi
kinh nghiệm và nghề nghiệp.
- Chấp nhận sửa sai trước khi đòi
người khác sửa sai: “Chân mình thì lấm
bê bê. Lại cầm bó đuốc mà rê chân người”.
Hay nói theo lời Đức Kitô thì: “Hãy lấy
cái xà trong con mắt ngươi đã rồi
sẽ thấy mà lấy cái rác trong con mắt
anh em” (Mt 7:5).
-
Chiều vợ để vợ chiều, cũng
như chiều chồng để chồng chiều.
Làm cho vợ hoặc chồng những gì mình
muốn người ta làm cho mình.
-
Tránh những thái độ kiêu căng, phách lối,
những lời nói chua ngoa, tiêu cực, châm biếm,
và bẳn gắt.
-
Nếu là chồng, tránh đừng khen người
đàn bà khác trước mặt vợ, vì làm
như thế sẽ tạo cớ để
nàng ghen tương, gây hiểu lầm.
-
Nếu là vợ, tránh đừng lớn tiếng
với chồng trước mặt bè bạn,
nhất là đừng để chồng phải
mất thể diện nơi công cộng. Những
gì cần nói và cần sửa sai, cứ việc
thẳng thắn nói, nhưng nói trong tinh thần
xây dựng, kín đáo, và tế nhị.
-
Dù là đàn ông hay đàn bà, ai cũng thích được
người khác khen thưởng, và để
ý. Ca dao Việt Nam có câu: “Lời nói chẳng
mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa
lòng nhau”.
TÀI
LIỆU THAM KHẢO
-
Ackerman, Nathan. The Psychodiagnosis of Family Life.
New York: Basic Books, 1958.
-
Bowen, M. (1966). The use of family therapy in clinical practice.
Comprehensive Psychiatry, 7, 345-374.
-
Ellis, Albert. Handbook of RET. Origins Sep 14,89. Vol
19. No 15 & 18 - CNS doc.
-
Fox, R.E. Family Therapy. In I.B. Weiner (ed). Clinical
Methods in Psychology. New York: John Wiley & Sons,
1983.
-
Freud, Sigmund. A General Introduction to Psychoanalysis.
New York: Boni & Liveright, 1916-1917.
-
Heider, Fritz. The Psychology of Interpersonal Relations.
New York: Wiley, 1958.
-
Jacobson, N.S. and Bussod, N. Marital and family therapy.
In M. Hersen, A.E. Kardin, and A.S. Bellack (ed). The Clinical
Psychology Handbook. New York: Pergamon Press, 1983.
-
Miller, D.T and Ross, M. Self-serving biases in the attribution
of causality: Fact or fiction? Psychological Bullertin,
82,213-225.
-
Minuchin, S. Families and Family Therapy. Cambridge,
MA: Harvard University Press, 1974.
-
Minuchin, et al., Psychosomatic Families. Cambridge,
MA: Harvard University Press, 1978.
-
Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc. Tục
Ngữ Phong Dao. Hànội [Việt Nam], Mậu
Thìn.
-
Thanh Hiền. “Phụ nữ Việt Nam
quan niệm thế nào về tam tòng, tứ đức
trên đất tạm dung”, Bản Tin Song Nguyền,
số 27 tháng 7 năm 1995.
-
The Almanac of the Christian World, 1993-1994 Edition.
- Thế
Lữ. Mấy vần thơ, tập mới.
Hànội [Việt Nam]. Đời nay xuất
bản, 1941.
-
Vũ Thanh Thủy. “Hòa bình trong tâm hồn và
ngoài xã hội”, Nguyệt San Đức Mẹ
Hằng Cứu Giúp, số 109, tháng 8 năm
1995, tr. 11-12.