Quê tui tuy không phải là xứ dừa nhưng cũng có trồng dừa nhiều lắm, Nói chi xa xôi, nhà tui thôi, ngày ấy dù là nhà nghèo nhất xóm nhưng cũng sở hữu được cả chục cây dừa chứ bộ! Lớp của người chủ cũ trồng từ…kiếp trước, lớp sau khi dọn về ở mẹ tui trồng tiếp nữa…
Cây dừa gắn liền với đời sống của từng người dân quê tui vì tất cả bộ phận của nó từ thân lá cho đến trái dừa….không có cái gì mà bỏ đi hết…kể cả những loài ký sinh hại chết nó.
Ngày đó gia đình tui có được đồng ra đồng vô mỗi ngày để mua đồ ăn, mua gạo…cũng là nhờ vào mấy cây dừa ấy. Ngày ngày tui phụ mẹ giựt từng tàu lá dừa khô xuống, róc hết lá, rồi bó lại từng bó chừng một ôm rồi để dành bán cho người ta mua về nhúm lửa….Vào mùa mưa dầm, không có củi khô để chụm, nếu mà không có lá dừa để nhúm lửa thì để nấu được nồi cơm ăn cũng “trần ai khoai củ” chứ chẳng chơi à nghen!
Nhà trồng dừa nhiều nhưng tui thì lại không biết leo dừa mới nghiệt chứ!… leo lên thì được nhưng khi leo xuống thì…tui bó tay. Tui duy nhất chỉ leo được mỗi cây dừa nằm sát nhà tui mà thôi, bởi vì khi leo xuống thì tui “quá giang” bằng đường…mái nhà, chứ nếu mà ôm thân cây dừa tuột xuống thì ít nhiều gì tui cũng bị te tua cái bụng và nát bấy cái ngực…hì hì…!
Mỗi lần muốn hái dừa khô đem bán thì mẹ tui toàn nhờ mấy anh hàng xóm leo dùm, rồi biếu cho người ta vài trái dừa khô hay dừa nạo ăn lấy thảo vậy thôi. Lâu lâu lại phải nhờ người ta leo “xổ” dừa nữa. Xổ dừa nghĩa là làm sạch ngọn dừa để chuột không làm ổ trên cây dừa, dọn dẹp sạch rác rưới, chặc bớt bẹ dừa khô, lột bớt lớp áo dừa để cây dừa nẩy nhiều lưỡi mèo, cho nhiều trái và nhất là để ngăn cho con Đuông không sống được trên đọt dừa. Bởi nếu mà cây dừa nào bị Đuông”tá túc” là coi như cây dừa đó trước sau gì cũng bị “khai tử” mà thôi… Đuông là một loại côn trùng ký sinh, nó đặc biệt thích ăn củ hũ dừa (cái đó ai mà chả thích ăn, tui còn thèm muốn chết huống chi là con Đuông..he.. he…!!!).
Con Kiến Vương hay có nơi người ta còn gọi là con Bọ Rầy - là một loài bọ cánh cứng, khi tới tuổi trưởng thành, sau khi giao phối thì nó tìm cây dừa nào khỏe nhất để đục lỗ và đẻ trứng vô đó. Trứng phát triển thành ấu trùng trong thân cây dừa cho đến khi ấu trùng lớn cỡ bằng ngón tay thì gọi là Đuông. Con Đuông là loại ấu trùng…ăn được. Đuông nhờ ăn củ hũ dừa mà sống, mà củ hũ là phần lõi non nhất – là phần “tủy sống” của cây dừa, nó trắng, dòn, ngọt và ngon… không thể tả (Tiến tui sẽ có entry nói về thứ đặc sản này kỹ hơn đó…! Bà con chờ xem nghen…!)….. Nhờ vậy mà con Đuông có vị ngọt, béo và rất hấp dẫn, Với con Đuông người ta có thể làm rất nhiều món khác nhau như tẩm nước mắm ăn sống nè, lăn bột chiên nè… rang, nướng nè, luộc nước dừa, nấu cháo, trộn gỏi củ hũ dừa nữa nè…Nếu có dịp nào đó về quê tui ngay dịp người ta hạ dừa bắt Đuông là bạn sẽ được dịp thưởng thức món Đuông. Bảo đảm ăn một lần bạn sẽ nhớ suốt đời… !
Đuông là món đặc sản ngon bổ nhưng rất quí hiếm, Mà sao nó lại quí hiếm nè???... Là vì dẫu biết con Đuông nó ngon, nó hấp dẫn nhưng muốn có được Đuông ăn người ta phải hạ cây dừa xuống, chẻ ngọn ra mới bắt được nó, mà làm vậy thì coi như giết luôn cây dừa, mà cây dừa nào mà “được” Kiến Vương chọn để đẽ trứng thì cũng phải là cây dừa phát triển tốt và trồng năm mười năm chứ hổng ít…cho nên không người nào dám hy sinh cây dừa để mà bắt Đuông hết, chỉ chờ khi thấy cây dừa nào vàng lá, rũ đọt…coi như chắc cú là cây dừa sẽ “ngủm củ tỏi” thì người ta mới đốn cây dừa xuống và bắt Đuông…Có người từ lúc sinh ra cho tới lúc về miền “cực lạc” vẫn chưa một lần được ăn con Đuông…cho nên suy ra Đuông là món ăn quí hiếm là như vậy đó! Đuông còn là món đặc sản …kinh dị nữa....! Vì sao gọi nó là món ăn “kinh dzị” vậy cà??? –Xin thưa: Là vì con Đuông Đuông có hình dạng y như con sâu, có màu trắng sữa, mềm nhũn, thân nó có nhiều lông măng, nó không có chân, chỉ cử động thun ra thun vô…dòm thấy mà ớn!.
Khác với cây Chà Là, cây Cau…cũng có Đuông nhưng mỗi cây chỉ có một con làm “bá chủ” Cây dừa thì khác, một cây có tới hàng trăm con Đuông, mỗi con khoét một lỗ, cứ ăn tới cho tới khi nào nát ruột của đọt dừa thì thôi, cho nên hầu như không có con Đuông nào …ốm hết, con nào cũng mập ú, nhũn nha nhũn nhĩn…đầu đít bằng nhau, bụng thì tròn ủm, nung núc sữa. Cũng vì không có chân nên chúng không thể đi được mà chỉ biết ăn tới đâu lết thân theo tới đó nhờ vào phần đầu chúng rất cứng và có cặp răng rất khỏe (vậy nới cạp thân dừa mới được chứ! Đúng hông?...) Hồi nhỏ tui cũng may mắn được chứng kiến người ta bắt Đuông vài lần, cứ hể nghe nói nhà ai chuẩn bị hạ một cây dừa để bắt Đuông thì y như rằng cả xóm kéo tới coi như một sự kiện gì đó lớn lao vậy. tụi con nít tụi tui thì càng kg thể bỏ qua cơ hội có một không hai này… Nhớ có lần cây dừa của nhà anh Tâm Bắp bị Đuông ăn, cây dừa ngày một cằn cỗi, không trổ bông ra trái, lá dừa vàng khè, đọt bị Đuông ăn, gãy ngang, rũ quẹo xuống…Có những đêm vắng vẽ tui đi ngang qua cây dừa, tui còn nghe rõ mồn một tiếng Đuông cạp ruột dừa rào rạo bên trong…nghe ớn hông?… Đó cũng là lần đầu tiên trong đời tui thấy con Đuông…trước đó tui cũng nghe mấy ông bợm nhậu trong xóm kể về món Đuông, tui cũng chỉ biết đại khái rằng con Đuông nó như con sâu. Mà tui không hiểu nỗi mấy ông nội đó nữa, thiếu gì món không nhậu, lại đi nhậu với con sâu đó làm gì…??? Khi thấy anh Tâm Bắp cưa xong cái ngọn dừa ra khỏi thân cây, bắt đầu lấy búa bổ ra để bắt Đuông…thì lũ con nít tụi tui cũng bắt đầu bu lại. Riêng tui thì rất háo hức muốn nhìn mặt con Đuông để biết nó tròn méo thế nào…
Cái ấn tượng đầu tiên của tui khi lần đầu nhìn thấy con Đuông cũng khá là sợ, vì hồi nhỏ tui vốn sợ sâu mà…. bà con đã từng thấy con sâu của cây Gòn chưa? nó là loài sâu mà theo tui từng thấy là bự nhất rồi, vậy mà con Đuông nó còn bự hơn nữa. Con vừa thì bằng ngón tay trỏ, con mập thì bự cỡ ngón cái, có con còn bự bằng hai ngón tay luôn…Ghê nhất là mấy cọng lông trên mình nó, đuông Chà Là thì không có lông chứ Đuông dừa thì có đó…thử bắt một con bỏ lên lòng bàn tay cho nó ngọ ngoạy mà coi… đãm bảo bạn không nổi da gà là tui không ăn tiền luôn…!
Hồi đó tui thắc mắc trong bụng là không hiểu vì sao người ta có thể cho cái con sâu gớm ghiếc đó vô miệng mà nhai được ta? Nhìn thấy nó lúc nhúc trong thau thôi là tui muốn xanh mặt rồi nói gì tới chuyện ăn nó, tưởng tượng thôi là cũng thấy muốn ói rồi…Thà nó như là con rắn, bình thường tuy là tui không dám ăn thịt rắn vì thấy cái da của nó ghê ghê, nhưng khi chị tui lột da nó ra, làm thịt và nói dóc với tui rằng đó là thịt gà thì tui cũng ăn tuốt luốt…khuất mặt khuất mày thì vậy. Còn đằng này, con Đuông nó y như con sâu, mần kiểu nào nó vẫn nguyên hình con sâu…sao mà có thể gắp cho nó vô miệng mà ăn được đây hả trời….!!!
Lần đầu tiên biết con Đuông đối với tui như vậy là xong, tui không ăn con Đuông nào hết vì …sợ quá. Nhưng những lần thấy người ta hạ dừa bắt Đuông sau đó thì vì tui cũng đã nghe quá nhiều người khen Đuông ăn ngon, vì tui cũng đã lớn lên một chút, hết còn thấy sợ con Đuông nữa, và nhất là vì tò mò, muốn ăn thử nó một lần cho biết để không thôi sau này người ta nói về Đuông mà không biết gì để nói theo …thì quê lắm. Và tui bắt đầu tham gia phụ mấy ông già bắt Đuông và làm Đuông từ đó, Cũng từ đó tui biết ăn con Đuông…lần đầu tiên phải nói là tui ăn con Đuông chẳng qua là vì…cái sĩ diện đàn ông. Để mấy ông già khỏi kêu tui là thằng con nít mà thôi. Nhớ lại lần đầu tiên tui ăn Đuông…Tui nhắm mắt, trân mình gắp con Đuông cho vô miệng, mà thật tình lúc đó tui cũng chỉ dám ăn con Đuông lăn bột chiên mà thôi vì lớp áo bột mì chiên giòn bên ngoài sẽ che đi cái hình thù con sâu gớm ghiếc của con Đuông nên cũng đỡ “ớn” phần nào. Để tui cố gắng nhớ lại và diễn tả kỹ càng cái cảm giác lần đầu tiên tui ăn con Đuông cho bà con nghe thử nghen….Chà…Biết ví von sao đâu cho bà con dể hiểu đây ta? À…!! Bà con cứ tưởng tượng con Đuông như cái túi nilon nhỏ cỡ ngón tay cái có hình dạng như con sâu nghen, rồi bà con gom hết tất cả chất béo trên đời này như bơ, sữa, phô mai, dầu mỡ…đem xay nhuyễn…trộn chung lại với nhau rồi đem nhét thật chặt vào cái túi đó, cột chặt hai đầu cho căng cứng rồi đem lăn bột, chiên giòn…Khi ăn, bà con cứ gắp nguyên cái túi chất béo đó mà cho vô miệng, ngậm chặt miệng lại và hai ba…cắn…! Một tiếng “phụp” rất là “thanh tao” sẽ vang lên trong họng như là bom nổ, … vỏ túi bể ra…ngay sau đó là vô số chất bổ trong túi sẽ bung ra …giải phóng chất béo ra tràn ngập họng nó len lỏi vào tận kẽ răng thiếu điều như muốn chui qua kẽ răng mà xịt ra ngoài luôn vậy…Lúc đó thì bà con chỉ còn “biết câm nín nghe tiếng em…nuốt” thôi chứ không thể làm gì khác hơn nữa. Bà con chỉ còn có thể tận hưởng tất cả hương vị thơm ngon, béo ngọt của con Đuông qua… đầu lưỡi mà thôi…(vì đã cứng họng rồi mà…he he!!!). Nói chung là bà con sẽ không nhai được gì hết, một cảm giác vừa ngon vừa ngán, vừa muốn…phun ra ngoài….Nhưng khoan hãy phun ra vội… Chỉ cần vài giây định thần lại thôi, bà con hãy cứ nghĩ đây là một món ăn mà mình có thể ăn được lần này là duy nhất trong đời thì bà con sẽ không nỡ nào phun ra được cho dù …rất muốn. Cố gắng nuốt “ực” một cái, rồi bắt đầu tiếp tục “chép chép” miệng vài cái nhe!!!, đưa đầu lưỡi quét dọc theo hai hàm răng, vét sạch hết mọi chất béo còn lại…nuốt một lần nữa…Bảo đảm là bà con sẽ bước sang một thế giới khác liền…cái thế giới của sự lâng lâng lên tới óc o…thế giới của “tá lả” mùi vị xông lên tới … mỏ ác, thế giới của hàng vạn tinh túy của cây dừa đang từ từ lan tỏa khắp cơ thể…xâm nhập vào từng mạch máu … thẩm thấu đến tận đơn vị tế bào…..hay “na nô” hơn nữa là vào tới tận từng đơn vị ADN trong cơ thể của bà con luôn…
Sỡ dĩ tui diễn tả không giống ai như vậy là vì thật tình tui cũng kg biết nói sao về cảm giác của mình trong cái lần đầu tiên ăn con Đuông đó. Nó ngon kg ra ngon, mà dỡ cũng kg ra dỡ, nó cứ thấy là lạ…nó thấm từ từ…cộng với cảm giác sờ sợ đến sởn gai ốc…nó như lần đầu bà con biết tới trò chơi cảm giác mạnh vậy…Ban đầu thì sợ, la hét muốn stop trò chơi, nhưng chơi xong một thì bà con lại muốn chơi tiếp nữa… Ăn Đuông cũng vậy. Ăn một con thấy ớn ớn, ăn thử con thứ hai thầy là lạ, ăn tiếp con thứ ba bắt đầu thấy hấp dẫn…đến con thứ tư là ghiền hồi nào hỗng hay…!!! Tui nhớ hoài câu nói của một người bạn tui sau khi được tui cho thưởng thức món Đuông: “Ăn Đuông cũng giống như ăn Sầu Riêng vậy…” Ăn một lần đầu thấy “thúi” không chịu nỗi nhưng ăn lần hai thì đã thấy ngon, lần 3 thì…thành “fan” của Sầu Riêng” mất rồi…
Đuông bây giờ đã là “Quốc Hồn Quốc Túy” rồi. Bởi vì Đuông không chỉ là món đặc sản duy nhất của miền nào hết, nơi nào có trồng dừa là có Đuông. Nghe đâu ngày xưa Đuông còn là món để dâng cho vua Minh Mạng nữa đó. Ổng ghiền món Đuông tới nỗi mà đã cho thợ chạm khắc hình con Đuông trên cửu đỉnh đặt ở Thế miếu ngoài cung đình Huế. Và xem Đuông như là một sản vật lạ và quí của nước Nam…ghê chưa! Bây giờ khi đã quen ăn Đuông rồi thì tui lại khoái ăn món Đuông nướng hơn, món này nhờ để nguyên con mà nướng không tẩm ướp nên nó còn nguyên 100% hương vị “chính thống” của con Đuông. Mà cũng nhờ nướng vàng lớp da bên ngoài mà khi ăn cũng bớt cảm giác “ngán” nữa.
Nướng Đuông, nghe đơn giản vậy chứ mần nó cũng không dể chút nào đâu à nghen! Cả một nghệ thuật luôn đó. Hồi đó tui còn nhớ tui thấy mấy ông già bơm nhậu trong xóm tui nướng Đuông, vừa nướng vừa nhậu…vừa ăn Đuông, vừa đờn ca tài tử…thật thú vị vô cùng. Đuông sau khi bắt về, trước tiên tui thấy mấy ổng lựa Đuông ra, con bự để riêng và con nhỏ một thau riêng nghen, (nghe nói thau này thau kia là bà con cũng ngầm hiểu là số lượng Đuông trong một cây dừa nó nhiều tới cỡ nào rồi hén) Đuông nhỏ thì đưa ra sau bếp cho mấy bà làm món lăn bột chiên giòn hay nấu cháo cho sắp nhỏ húp tẩm bổ. Mấy con Đuông bự thì mấy ổng mới để mần món nướng. Tui thấy mấy ổng lấy ngay cái tàu dừa của cây dừa vừa hạ xuống, róc hết lá, còn lại sống lá, chặt ra và chẻ đôi ra làm kẹp gắp nướng Đuông vì cây dừa còn tươi khi nướng trên lữa sẽ không bị cháy mà còn cho mùi thơm rất đặc trưng của tàu dừa khi bị cháy xém nữa đó. kẹp con Đuông vô giữa hai nẹp sóng lá dừa, đừng kẹp chặt quá, con Đuông sẽ bị bể thì còn gì là chất bổ nữa…đưa kẹp Đuông lên lữa than, để nóng riu riu, lật qua lật lại cho con Đuông chín vàng đều, canh cho vừa giòn da là lấy ra liền. Nước mắm me đã mần sẳn nghen, khi con Đuông vừa nướng xong còn nóng giòn, mà chấm vô mắm me rồi bỏ vô chén, trong chén đã có sẳn rau thơm, tía tô hay rau cải trời, sẳn đũa kẹp chung con Đuông nướng với rau ghém…cho vô miệng...Vỏ Đuông bể ra, chất béo lan tỏa trong miệng, nữa giống như ăn đậu hủ trắng, nữa giống ăn phô mai, phần ăn giống như ăn bánh kem dừa….một phần giống cảm giác như ăn óc heo….Rồi cộng thêm với mùi nồng cay của rau thơm, chút chua chua mặn mặn của mắm me… Ăn Đuông mà “đúng bài” là phải ăn từ từ, nhai chầm chậm để tận hưởng hết linh hồn của món ăn…vừa nhai vừa lắng nghe tiếng run rần rật của từng giác quan trong trong cơ thể…Cuối cùng là “đưa cay” với nửa ly “xây chừng” rượu Ấp Sanh nữa …Hic hic….Tui dám “cá” với bà con là…lúc đó có vổ vai hỏi tên thì bà con cũng sẽ không nhớ rõ là mình tên gì nữa đâu!
Từ khi lên Sài Gòn mưu sinh tới giờ tui không còn được ăn món Đuông nữa… có nhớ, có thèm thì cũng ráng chịu mà viết ra bài này cho “đỡ vả” vậy thôi…chứ biết làm sao mà có dịp thưởng thức nữa…!!!vì như đã nói ở trên là món Đuông vốn dĩ là món hiếm, Bởi vì bây giờ người ta đã sản xuất được nhiều loại thuốc dùng để tiêu diệt Đuông không cho chúng ký sinh và giết chết cây dừa nữa, Đuông dừa quê tui đã gần như là “tuyệt chủng”…. Có còn chăng thì đó là Đuông bắt từ cây Chà Là, cây Cau…hay là do các “fan” của Đuông thèm chúng quá nên phải tìm cách nuôi chúng trong thân cây mía…mà thôi! Vì thế cho nên nếu ở Sài Gòn mà có bán con Đuông dừa thì chắc hẳn giá cả của nó chắc cũng cao cỡ cái ngọn dừa - nơi mà bọn chúng sinh sống vậy… Bây giờ tui chỉ còn biết nhâm nhi món Đuông “quí hiếm mà kinh dị” qua ký ức mà thôi …Mỗi lần về quê, cứ nhìn thấy những cây dừa hơi vàng lá, hơi xơ xác một chút... là tui lại ước gì cho nó … chết trụi luôn, để mà tui có dịp được thưởng thức lại món đặc sản “cảm giác mạnh” của ngày ấy xa xưa…